‘Voor circulair bouwen hebben we de hele bouwketen nodig’

Circulair bouwen en renoveren biedt veel voordelen, waaronder een flinke CO2-reductie. Paul Terwisscha van Volksbelang in Helmond heeft circulair werken enthousiast omarmt. Hij is lid van de peergroup Circulariteit van de Groene Huisvesters en van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie. En hij ziet het als zijn missie om collega-corporaties in zijn enthousiasme mee te nemen. En alle schakels in de bouwketen.

Circulariteit is niet langer bijzaak maar prioriteit
‘Dat is onze ambitie in de Peergroup Circulariteit van de Groene Huisvesters waarvan ik deel uitmaak. Corporaties bouwen, renoveren en verduurzamen volop. We focussen tot nu toe op het energiezuiniger maken van woningen met vooral voordelen voor de toekomst. Maar met de materialen die we kiezen hebben we nu al invloed op de CO2-uitstoot. Die verminderen we direct als we kiezen voor circulair (ver)bouwen.’

‘En trouwens: als we onze klimaatdoelen willen halen, zullen we wel moeten. Want met de extra materialen die we nodig hebben voor energiezuinige woningen, stoten we meer CO2 uit. Tenzij we andere keuzes gaan maken.’

‘En laten we niet vergeten dat circulair werken meer voordelen oplevert dan alleen CO2-reductie. Het zorgt ook voor minder afvalstromen en vervuiling, voor minder verlies van biodiversiteit en het biedt een grotere leveringszekerheid van grondstoffen.’

Er liggen nog onbenutte kansen voor corporaties
‘Een aantal corporaties experimenteert met circulair werken. Daar hebben we veel van geleerd. Maar om een circulaire economie echt dichterbij te brengen, hebben we meer nodig dan pilots. Daarvoor moet circulariteit deel uitmaken van al onze afwegingen in nieuwbouw, renovatie en onderhoud.’

‘Dat vraagt wel een gezamenlijk focus aanbrengen in onze circulaire keuzes. Daarom hebben we onderzoek gedaan naar de materiaalstromen met de meeste impact de komende 10 jaar. Daarvoor willen we met corporatiecollega’s op 3 thema’s zogeheten Centrifugeteams inrichten. Om samen te versnellen en het verschil te maken.

Het eerst thema is isolatie. Door biobasedmaterialen te gebruiken in plaats van de standaardmaterialen, realiseren we een enorme CO2-reductie.

Het tweede thema is installaties. Daar liggen kansen. Neem de warmtepompen. Sommige systemen lijken wel complete machinekamers. Kan dat niet slimmer? Zijn er oplossingen denkbaar waarbij we minder installaties nodig hebben? En hoe zit het met de levensduur? Zijn die apparaten eenvoudig uit elkaar te halen? Zijn de onderdelen goed te vervangen?

Het derde thema ten slotte is glas. Nu vervangen we in veel woningen dubbel glas door nog beter isolerend glas. Maar glasproductie kost veel energie. Het is dus de moeite waard om te kijken naar alternatieven. Kunnen we bijvoorbeeld met een nieuwe generatie voorzetramen een hogere isolatie realiseren?’

Daar hebben corporaties andere partijen bij nodig
‘Zeker. Om tot een effectieve circulaire aanpak te komen, hebben we de hele bouwketen nodig. We moeten niet alleen met de aannemers om tafel, maar zeker ook met de producenten. Door gezamenlijk in te kopen, kunnen we structureel opschalen naar producten met minder impact, met gegarandeerd hergebruik en een lagere prijs.’

‘Het Rijk is natuurlijk ook een belangrijke speler. In 2050 wil Nederland een volledig circulaire bouweconomie hebben. Daarvoor zal het Rijk veel meer moeten sturen op gezamenlijke versnelling van de energietransitie en de grondstoffentransitie. Nu gebeurt dat nog onvoldoende, zoals de SER kortgeleden schreef (zie kader). Circulair moet het nieuwe normaal worden, maar dat kunnen corporaties niet realiseren zonder andere partijen.’

Bewoners moeten ook in circulariteit geloven
‘Absoluut. Bewoners zijn de gebruikers en consumenten in de circulaire economie. Zonder hen is er geen draagvlak. Zij zijn dus een essentieel onderdeel van de keten. Wij moeten ook met hen om tafel.’

‘Een voorbeeld hoe we dat bij Volksbelang doen: wij wilden bij een renovatie de keramische dakpannen hergebruiken. Als we bewoners hierin niet meenemen, denken ze: “Wat is dit voor flut-renovatie? De ouwe zooi laten ze gewoon liggen.” Onze vakmensen hebben uitgelegd dat ruim twee derde van de dakpannen opnieuw gebruikt kan worden. En dat dit geld bespaard plus een forse CO2-reductie.’

‘We hebben de bewoners gevraagd om een boodschap op een dakpan te schrijven. Die hergebruikte dakpan ligt nu op hun eigen dak. Dat is nog een mooi voordeel van circulair werken: je kunt materialen betekenis geven.’