GOED WONEN VOOR IEDEREEN

Iedereen in Nederland moet in een huis kunnen wonen dat bij hem of haar past. Dat is het uitgangspunt van de Actieagenda. Om verschillende redenen is er in Nederland een groot woningtekort ontstaan. Bovendien dreigen wijken en buurten in Nederland achteruit te gaan, staat de leefbaarheid onder druk, krijgen kwetsbare bewoners niet altijd de zorg die ze nodig hebben en ligt er de opgave om te verduurzamen.

Hoge urgentie
Veel mensen ervaren dagelijks de gevolgen van het deels kwalitatieve en deels kwantitatieve woningtekort. De urgentie van de Actieagenda is dan ook hoog. De agenda kijkt vooruit en is bedoeld om de uitdagingen aan te pakken. Een goed functionerende woningmarkt is van groot belang voor de Nederlandse economie. En een goed woonklimaat is cruciaal voor het welzijn van iedereen.

De 34 organisaties die de Actieagenda samen hebben opgesteld zijn allemaal actief in de brede werkvelden van wonen, bouwen, zorg en ondersteuning, energie en verduurzaming. Zij voelen zich verantwoordelijk voor de toekomst van het wonen in Nederland en zijn doordrongen van de noodzaak om aan de slag te gaan en resultaten te bereiken. De ambities zijn verdeeld over vier aandachtsgebieden.

Een miljoen woningen erbij in 10 jaar
Het woningtekort is opgelopen tot meer dan 300.000 woningen. Door de grote schaarste stegen de prijzen in grote delen van het land sterk. Dat geldt voor huur- en koopwoningen. Wonen dreigt voor veel mensen onbetaalbaar te worden. Zonder rigoureus ingrijpen wordt het alleen maar erger.

Er zijn maatregelen genomen om prijzen te beteugelen, maar regulering werkt slechts beperkt en tijdelijk en ontmoedigt investeerders. De sleutel ligt in meer aanbod. Daarvoor moet de woningbouwproductie in alle prijssegmenten worden verhoogd om weer naar gezonde regionale woningmarkten te groeien. Daarvoor is nodig dat alle overheden, maatschappelijke organisaties en marktpartijen zich gezamenlijk inzetten.

Een betaalbaar huis voor iedereen
Veel huishoudens in verschillende inkomenscategorieën kunnen moeilijk een woning vinden die bij hun budget past. Voor een goed functionerende woningmarkt is toegang voor starters en doorstroming cruciaal.

Corporaties kunnen helpen. Door bijvoorbeeld de stap naar een andere, meer passende woning financieel mogelijk te maken met huurgewenning. Door bijvoorbeeld meer doorstroom- en seniorenmakelaars in te zetten om (oudere) huurders te begeleiden naar beter bij hen passende woningen. En met een gematigd huurbeleid. Maar ook commerciële partijen willen afspraken maken over toewijzing en verkoop aan starters en huishoudens met lagere inkomens.

De Actieagenda noemt ook een Nationaal Koopstartfonds als ambitie. Doel is om betaalbaar nieuw aanbod voor koopstarters te realiseren: jaarlijks zo’n 10.000 nieuwe koopwoningen te bouwen in het segment tot de NHG-grens. Via het fonds krijgen huishoudens uit specifieke inkomensgroepen korting, die hen kan helpen om de stap naar een koophuis te zetten. De koper betaalt deze korting op termijn terug.

Samen werken aan vitale en leefbare buurten
In veel Nederlandse wijken vraagt leefbaarheid extra aandacht. Een goede mix van bewoners en woningen is de sleutel tot draagkrachtige buurten. Daarom zorgen gemeenten, marktpartijen en corporaties voor gemengde bouw- en herstructureringsprogramma’s en gerichte toewijzing van bewoners.

Daarnaast verhogen woningcorporaties hun leefbaarheidsuitgaven van zo’n 203 naar 279 miljoen euro per jaar. Ook gemeenten maken afspraken over hun bijdrage, denk aan het combineren van woningrenovatie met het opknappen van de openbare ruimte.

Om de leefbaarheid op peil te houden of te verbeteren hebben de ondertekenaars van de Actieagenda nog meer afspraken gemaakt. Zoals een gezamenlijke aanpak van gemeente, corporaties, welzijns-, hulp- en zorginstellingen voor de sociale component van leefbaarheid. En samen de verantwoordelijkheid nemen om voldoende woningen beschikbaar te stellen voor kwetsbare inwoners.

Versnellen verduurzamen woningen
In het Klimaatakkoord zijn ambities en afspraken vastgelegd over de verduurzaming van de volledige woningvoorraad. Deze zijn ook de basis voor deze Actieagenda. Nieuwbouw wordt voortaan duurzaam gebouwd, zonder aardgasaansluiting.

De bestaande woningvoorraad wordt in 30 jaar losgekoppeld van het aardgasnet. Het einddoel van 2050 kan niet vooruitgeschoven worden, maar alle partijen kunnen zich wel richten op tussenstappen om de transitie behapbaar te maken. Opschaling en collectieve aanpakken leiden tot kostenreductie en innovatie.

V.l.n.r. op de foto: Desirée Uitzetter (NEPROM), Karsten Klein (VEH), Zeno Winkels (Woonbond)

‘We staan voor een megaoperatie; het is uniek wat we met alle partijen samen voor elkaar moeten krijgen. NEPROM heeft de agenda ondertekend omdat we deel uitmaken van de oplossing. Helaas is de afgelopen jaren veel kennis in het vakgebied verloren gegaan. Samenwerking is daarom cruciaal. Uitvoeringskracht is de kern: met de Actieagenda willen we laten zien dat het belangrijk is om marktpartijen in een zo vroeg mogelijk stadium in te schakelen om op een duurzame manier de enorme woningbouwopgave aan te pakken en te zorgen voor voldoende en betaalbare woningen. Projectontwikkelaars werken vooral samen met lokale overheden. Daarom is het zo goed dat ook de VNG en G40 de Actieagenda onderschrijven.’

‘Met de Actieagenda Wonen hebben we een brede coalitie gevormd en een evenwichtig pakket aan maatregelen samengesteld. Daarmee maken we een goede vuist om onze belangen te presenteren. We onderschrijven de plannen voor voldoende sociale huurwoningen, net als het realiseren van voldoende koopwoningen voor starters. Een Nationaal Koopstartfonds kan daarbij goed helpen. Gelukkig staat betaalbaar wonen inmiddels hoog op de politieke agenda. Het nieuwe kabinet moet er vanaf het begin een grote prioriteit van maken, het liefst met een eigen minister en een sterke regie. Ik hoop dat de Actieagenda laat zien dat partijen eensgezind zijn en dat er een heel afgewogen pakket ligt. Dat zowel huurders als eigenaren helpt.’

‘De afgelopen twaalf jaar is de regering niet in staat gebleken om de woningmarkt adequaat aan te sturen. Er is onvoldoende gezorgd voor betaalbare woonlasten en voldoende sociale woningbouw. Met de Actieagenda geven wij de komende regering een blauwdruk om de problemen aan te pakken. Drie punten vinden wij vooral belangrijk. Ten eerste het verdubbelen van de bouwproductie door corporaties. Ten tweede een nieuw Sociaal Huurakkoord dat we gaan overeenkomen met Aedes om de woonlasten weer betaalbaar te maken en te houden. En ten derde toegang voor álle huurders tot de Huurcommissie. Daar kunnen huurders in de vrije sector nu geen beroep op doen, terwijl dat hard nodig is.’ 

V.l.n.r. op de foto: Jacobine Geel (ggz), Harriet Tiemens (VNG), Medy van der Laan (Energie-Nederland) 

‘De Actieagenda maakt heel goed zichtbaar dat wonen meer is dan het stapelen van stenen. Wonen vraagt ook aandacht voor wat er binnen en tussen de huizen speelt. Daarbij komt al gauw de leefbaarheid in beeld; die staat onder druk. Dat komt deels doordat mensen de nodige zorg of ondersteuning niet, niet op tijd of niet voldoende krijgen. De Actieagenda is ondertekend door alle partners waarmee wij samenwerken. Dat vergroot de kans van slagen. Ik zie voor me dat we lokaal kijken wat er nodig is. En dat we sociale prestatieafspraken maken met gemeenten. Ja, dat vergt investeringen. Maar de kost gaat nu eenmaal voor de baat uit.’

‘De urgentie van de woningbouwopgave is duidelijk. We kunnen niet langer wachten. De hele Actieagenda is erop gericht om kwalitatief goede oplossingen te versnellen. We omarmen niet de hele agenda; het is een compromis en dat schuurt altijd een beetje. Graag hadden we ook afspraken gezien voor aanvangshuren in de vrije sector. Maar de voordelen van de Actieagenda, zoals voldoende woningen voor alle doelgroepen en leefbare en aardgasvrije wijken, wegen op tegen de nadelen. Waar we onder andere blij mee zijn is dat de specifieke woningbehoefte wordt bepaald in de regio’s. Ook zijn we voorstander van de hele openboekcultuur die in alle hoofdstukken wordt bepleit. Inzicht in elkaars financiële onderbouwing kan ons heel snel verder helpen.’

‘Dat duurzaamheid nu een vanzelfsprekend onderdeel is van zoiets belangrijks als de Actieagenda Wonen is een fantastisch resultaat. Een aantal jaren geleden was dat niet zo vanzelfsprekend, dus daar ben ik heel blij mee. We hebben ambitieuze doelen op het gebied van duurzaamheid. Het kabinet verricht op dit moment studies naar de ruimtelijke inrichting van Nederland. Er is ruimte en geld nodig voor duurzame energie en vooral voor woningen. Wat het woonvraagstuk betreft, is het realiseren van duurzame nieuwbouw relatief eenvoudig. Lastiger is het verduurzamen van bestaande bouw. Alle aspecten beïnvloeden elkaar en daarom is het goed dat we dat nu integraal bekijken. De Actieagenda maakt deze samenhang heel goed zichtbaar.’